در رفتگی فک صورت

دررفتگی فک با شکستگی فک متفاوت است. شکستگی فک به معنای شکستگی در استخوان فک پایین است؛ اما دررفتگی فک تغییر مکان دادن فک تحتانی است. برای تشخیص این که دچار دررفتگی یا شکستگی فک شده‌اید باید اگر علائم مربوط به آن را مشاهده کردید حتماً به جراح فک و صورت مراجعه کنید تا مشکل اصلی را تشخیص دهد.

در این مقاله دکتر آرش گلستانه متخصص ایمپلنت دندان در اصفهان، متخصص جراحی فک و صورت در مورد علت دررفتگی فک و درمان دررفتگی فک را توضیح داده‌اند، با ما همراه باشید.

علت دررفتگی فک چیست؟

دررفتگی فک صورت به علل گوناگونی رخ می‌دهد که مهم‌ترین آنها تغییر آناتومی این ناحیه است. از شایع ترین علل تغییر آناتومی این ناحیه می‌توان به این موارد اشاره کرد: شل شدن لیگامان‌ها، تحلیل بخشی از استخوان فک یا خروج جزئی از مفصل به سمت جلوتر و بازنگشتن به حالت اولیه.

درمان دررفتگی فک چیست؟

درمان در رفتگی فک (TMJ Dislocation) با توجه به شدت و نوع دررفتگی، ممکن است متفاوت باشد. در صورتی که دررفتگی فک شما بسیار شدید است و شما نتوانید فک خود را به حالت اولیه بازگردانید، باید به سرعت به پزشک مراجعه کنید. در غیر اینصورت، برخی روش‌های خانگی و یا روش‌های غیرجراحی می‌توانند به درمان دررفتگی فک کمک کنند.

اگر فک در رفتگی حاد داشته باشد، باید به جراح فک مراجعه کرد تا فک را جا بیندازد و ببندد تا حرکتی نداشته باشد، ولی اگر دررفتگی از نوع مزمن است، بهتر است بلافاصله جراحی انجام نشود، زیرا اول باید بررسی شود که آیا فرد خودش می‌تواند فک را جا بیندازند یا نه و اگر موفق نبود، با روش‌هایی پزشکی، مشکل آناتومیک یا زمینه‌ای برطرف می‌شود. درمان دررفتگی فک بستگی به علت تشخیص دررفتگی دارد.

روش های درمانی خانگی یا پزشکی دررفتگی فک عبارتند از:

1. بازگرداندن فک به حالت اولیه: در این روش، پزشک با کمک دست و قدرت، فک را به حالت اولیه باز می‌گرداند.
2. استفاده از یخ: قرار دادن یخ روی منطقه دردناک می‌تواند به کاهش درد کمک کند و باعث تسکین درد شود.
3. مصرف داروهای ضدالتهاب: مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌تواند به تسکین درد کمک کند. البته این موارد را با مشورت پزشک مصرف نمایید.
4. استفاده از دستگاه فکس: این دستگاه به شکل یک پوشش دهنده فک کار می‌کند و به جای حرکت فک، باعث تثبیت فک در حالتی می‌شود که از دررفتگی فک جلوگیری می‌کند.

علائم دررفتگی فک چیست؟

دررفتگی فک (TMJ Dislocation) یا خروج مفصل فک از محل خود، ممکن است علائم و نشانه‌های متنوعی را به همراه داشته باشد که شامل موارد زیر می‌شود:

•  درد شدید در ناحیه فک که می‌تواند در یک طرف فک یا هر دو طرف فک احساس شود.
• عدم توانایی در حرکت فک به طور طبیعی و درد در هنگام باز کردن دهان یا خمیازه کشیدن
• احساس درد و فشار در گوش و یا در نزدیکی گوش
•  صدای خش‌خش یا خراشیدن در ناحیه مفصل فک
• تورم و قرمزی در ناحیه مفصل فک
• احساس گرفتگی و محدودیت در حرکت فک
• دشواری در بلعیدن غذا

در برخی موارد، دررفتگی فک ممکن است باعث شوک و اضطراب شدید در فرد مبتلا شود. به هر حال، در صورتی که شما علائم یک دررفتگی فک را تجربه می‌کنید، بهتر است به سرعت به پزشک معالج خود مراجعه کنید تا با معاینات اولیه به شما کمک بیشتری نماید.

آیا وضعیت سایر اعضای بدن هم می تواند باعث دررفتگی فک شود؟

بله، مثلا برخی بیماری های عصبی یا برخی داروهای تاثیرگذار بر سیستم عصبی مرکزی می توانند حالت ارتجاعی عضلات ناحیه مفصل فک را کاهش دهند. البته برخی بیماری های مربوط به اختلال سنتز پروتئین مسبب شل شدگی لیگامان ها هم می توانند فک را از حالت اولیه خارج کنند. سکته مغزی هم ممکن است باعث بروز این مشکل شود، اما علتی کاملا ناشایع است.

امکان دارد هنگام خمیازه کشیدن، خندیدن یا حین یک جلسه درمانی طولانی مدت دندان پزشکی، دچار دررفتگی فک شویم؟

در جواب این سؤال دکتر آرش گلستانه اینگونه پاسخ داده‌اند:

در ناحیه فک واکنشی وجود دارد که وقتی عضلات از حدی بیشتر کشیده شوند، حرکت آن را متوقف و از دررفتن فک جلوگیری می کند. گاهی پس از کارهای درمانی دندان پزشکی که فرد باید دهان خود را به مدت طولانی باز نگه دارد، بیمار بعد از اتمام کار حس می کند نمی تواند دهان خود را بیشتر از حدی باز کند.

این مشکل در رفتگی فک نیست بلکه بافتی همبند که در ناحیه فک و کف جمجمه قرار دارد، از جای خود در رفته است که یا خودبه خود به حالت اول بازمی گردد یا دندان پزشک با روش هایی می تواند آن را اصلاح کند. اگر فک در رفتگی حاد داشته باشد، باید به جراح فک مراجعه کرد تا فک را جا بیندازد و ببندد تا حرکتی نداشته باشد.

شدت در رفتگی فک

سؤالی که برای اکثر افراد پیش می‌آید این است که آیا شدت گرفتگی فک برای همه یکسان است؟ شدت دررفتگی فک در همه افراد یکسان نیست. هنگام دررفتگی حاد، بخش کوچکی از غضروف خارج می‌شود و در ناحیه جلوتر گیر می‌کند و دهان بازمی‌ماند. برای درمان این مشکل، با روشی فک را سر جای خود برمی‌گردانیم. اما افرادی که فکشان به طور مزمن هر از گاهی در می‌رود، معمولاً درمی‌یابند که چطور خودشان می‌توانند به‌محض دررفتگی آن را جا بیندازند.

با چه روشی می توان تشخیص داد فرد به جراحی فک نیاز دارد یا نه؟

اگر فرد یکی دو بار خفیف دچار این مشکل شود و متخصص جراح بتواند با روشی سرپایی فک را جا بیندازد، درمانی جدی لازم نیست، اما اگر فردی به طور مزمن دچار دررفتگی می‌شود، باید با روش‌های تشخیصی مانند سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی وضعیت فک را دقیق‌تر بررسی و برای تغییرهای مؤثر برنامه‌ریزی کنیم. درمان در رفتگی فک نیاز به تبحر کافی دارد. برای درمان بیمار حتماً باید به جراح فکی که آناتومی و وضعیت این ناحیه مفصلی را خوب می‌شناسد، مراجعه کند.

ریکاوری دررفتگی فک و درمان شكستگی فك و صورت

جراحی فک گاهی اوقات به جراحی نیاز ندارد؛ اما گاهی اوقات مشکل به حدی جدی است که می‌بایست فک توسط متخصص جراحی شود.

به گفتة دکتر آرش گلستانه

در صورتی که بعد از معاینات مشخص شد که فک نیازی به جراحی ندارد معمولاً جهت بهبود به ۴ الی ۸ هفته نیاز است. اما اگر دررفتگی فک نیاز به جراحی داشت دورة نقاهت ماه‌ها طول می‌کشد، در اغلب مواقع این مورد قابل‌درمان است و بهبود پیدا می‌کند. اما در برخی موارد نیز درد پس از واردشدن ضربه قابل‌بازگشت بوده که به آن مفصل گیجگاهی زیرواره‌ای می‌گویند.

لازم به ذکر است این شکل اغلب در افرادی رخ می‌دهد که دچار دررفتگی فک شده‌اند. در همین جهت متخصص به بیمار توصیه می‌کند که در هنگام خمیازه‌کشیدن و یا عطسه‌کردن حتماً زیر چانتان را نگه دارید.

 مواد غذایی مناسب برای فک دررفته

بیماری که دچار دررفتگی فک شده است می‌بایست از غذاهای نرم مصرف کند، لازم به ذکر است که اگر در شرایطی بودید که فکتان می‌بایست خودبه‌خود بهبود پیدا کند از خوردن غذاهایی که نیاز دارند تا جویده شوند پرهیز کنند، به طور مثال مصرف خوراکی‌هایی چون گوشت تازه، خام و چیپس ممنوع است و می‌بایست غذاهایی مصرف که خوردن آن راحت بوده و نیاز به جویدن زیادی ندارد، به طور مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گوشت کنسروی
• پاستای کامل پخته شده
• برنج کامل پخته شده
• سوپ
• کمپوت میوه

اگر فک بیمار سیم‌پیچی شده است باید از باز و بسته کردن دهان خود پرهیز کند و با نی مصرف کند، فرد می ببایست به‌صورت روزانه به بدنش ویتامین و املاح موردنیاز برسد؛ مانند شربت‌ها و نوشیدنی‌های خنکی که حاوی مقدار زیادی ویتامین هستند و می‌بایست تعداد وعده‌های غذایی را زیاد کرده؛ مثلاً باید ۶ تا ۸ وعده‌غذایی سبک مصرف کند.

غذاهای پوره شده معمولاً بهترین گزینه برای این بیماران هستند، در غذاها می‌توانید از خامه و یا شیر استفاده کنید.

میوه‌ها و سبزی‌ها پوره شده و گوشت کامل پخته شده پروتئین موردنیاز فرد را تأمین کرده و کمک می‌کند تا فرد سلامتی خود را زودتر به دست بیاورد. مصرف او تکمیل و گندم خامه‌ای و دیگر غلات نرم شده هم می‌تواند در رژیم غذایی فرد بیمار قرار بگیرد.

از پروتئین در رژیم غذایی بیمار استفاده کنید، مصرف او تکمیل و غلات نرم شده می‌تواند بهترین گزینه برای این‌گونه بیماران باشد. پروتئین کمک می‌کند که فرد سریع‌تر سلامت خود را به دست آورده و به بازسازی بافت‌های دهان و فک کمک می‌کنند.

در پایان؛ برای دررفتگی فک چه باید کرد؟ (برای دررفتگی فک به چه دکتری در اصفهان مراجعه کنیم؟)

اکثر افراد زمانی که با مشکل دررفتگی مواجه می‌شوند سؤال برایشان پیش می‌آید که برای دررفتگی فک به چه دکتری مراجعه کنیم؟ در جواب این سؤال باید گفت که لازم است قبل از هر اقدامی جهت درمان ابتدا توسط یک دندانپزشک معاینه شوید. پس از آنکه متخصص مطمئن شد که دندان‌هایتان مشکلی ندارد به متخصص مفصل گیجگاهی و یا جراح فک ارجاعتان می‌دهد.