ترکیدن فک (صدای کلیک فک)

ترکیدن فک به صدای کلیک از فک اشاره دارد که می‌تواند بااحساس درد همراه باشد. گاهی اوقات بیرون آمدن فک می‌تواند به دلیل کشیده‌شدن بیش از حد فک، مانند باز کردن بیش از حد دهان هنگام خمیازه‌کشیدن یا غذاخوردن باشد.در مواقع دیگر به دلیل مشکلاتی در عملکرد مفاصل گیجگاهی فکی یا مفاصلی که استخوان فک را به کناره‌های جمجمه متصل می‌کنند، ایجاد می‌شود.

اینجا در مرکز جراحی فک و صورت دکتر آرش گلستانه در اصفهان، در خصوص صدای کلیک فک، علائم و راه های درمان آ برای شما همراهان عزیز صحبت می کنیم و توضیحاتی ارائه می دهیم.

اختلال عملکرد این مفاصل به‌عنوان اختلال گیجگاهی فکی (TMD) یا اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJD) شناخته می‌شود، اگرچه ممکن است به‌اشتباه به‌عنوان TMJ به این بیماری اشاره شود.
نکاتی در مورد ترکیدن فک:

• ترکیدن فک بدون درد همراه معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست.
• اگر شرایط بهداشتی خاصی زمینه‌ساز ترکیدن باشد، ممکن است نیاز به مداخله پزشکی باشد.
• علت ترکیدن فک به طور کامل شناخته نشده است.
• صدای کلیک فک اغلب در خانه قابل‌درمان است، به‌خصوص اگر درد یا علائم دیگری وجود نداشته باشد.

ترکیدن فک چیست؟

ترکیدن فک به صدای کلیک یا ترک‌خوردن هنگام صحبت‌کردن، جویدن یا خمیازه‌کشیدن اشاره دارد. این یک علامت شایع اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) یا TMD است. افرادی که صدای کلیک فک را به‌عنوان علامت TMD ایجاد می‌کنند، معمولاً علائم دیگری نیز دارند، مانند:

• درد فک.
• سردرد.
• گوش‌درد
• گردن درد.

کلیک‌کردن فک، می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و می‌تواند یک یا هر دو طرف صورت شما را درگیر کند. بسته به‌شدت وضعیت شما، متخصص ممکن است درمان‌های خانگی، تغییر شیوه زندگی، درمان‌های غیرجراحی یا جراحی را توصیه کند.

دررفتگی فک صورت و درمان

انواع بیرون‌زدن فک

دوراه اصلی فک زدن وجود دارد. این می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد که دهان شما کاملاً باز باشد (مانند زمانی که خمیازه می‌کشید). این نوع کلیک‌کردن فک طبیعی است و معمولاً جای نگرانی نیست.

ترکیدن فک (فک زدن) همچنین ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که دهان خود را ببندید، سپس دوباره آن را باز کنید، مانند زمانی که در حال جویدن یا صحبت‌کردن هستید. این نوع کلیک فک، زمانی اتفاق می‌افتد که دیسک مفصلی – غضروفی، به داخل و خارج می‌لغزد.

چه چیزی باعث ترکیدن فک می‌شود؟

اگر شما:

• زیاد آدامس بجوید
• ناخن‌های خود را بجوید
• دندان‌قروچه داشته باشید
• فک خود را بفشارید
• لب یا گونه خود را گاز بگیرید

انجام مکرر این رفتارها می‌تواند باعث ساییدگی و پارگی مفاصل شود که می‌تواند منجر به فرسایش گردد.

اگر فک درد همراه با آن نباشد، به‌طورکلی باعث نگرانی نیست؛ بااین‌حال، برخی از دلایل زمینه‌ای برای ترکیدن فک می‌تواند یک وضعیت TMJ ایجاد کند که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. این علل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

آرتروز

آرتریت می‌تواند باعث آسیب به غضروف مفصل گیجگاهی فکی شود. هر دو آرتریت روماتوئید (RA) و استئوآرتریت (OA) می‌توانند فک را تحت‌تأثیر قرار دهند. سایر علائم OA درد مفاصل و سفتی در سایر نواحی بدن است که شامل کاهش دامنه حرکتی است.
اگر مبتلا به RA هستید، ممکن است ازدست‌دادن اشتها، خستگی و کم‌خونی را تجربه کنید. آرتریت نیاز به درمان طولانی‌مدت توسط یک متخصص پزشکی دارد.

شکستگی یا دررفتگی فک

اگر آسیب‌دیده‌اید، ممکن است فک شکسته یا دررفتگی داشته باشید. دررفتگی فک، زمانی اتفاق می‌افتد که مفصل فک باز شود.

علل شایع دررفتگی فک عبارت‌اند از:

• حمله فیزیکی به‌صورت
• تصادفات وسیله نقلیه
• افتادن در خانه
• حوادث صنعتی
• آسیب‌های ورزشی

اگر فک شما شکسته یا دررفته باشد، ممکن است این موارد را نیز تجربه کنید:

• تورم
• خون‌ریزی
• بی‌حسی
• کبودی

جراحات فک برای بهبودی مناسب، باید به‌سرعت درمان شوند.

مال‌اکلوژن دندان‌ها

ناهنجاری دندان‌ها، باعث ناهماهنگی آنها شده و می‌تواند باعث پارگی فک شود. مال‌اکلوژن به‌عنوان کراس بایت، اوربایت، آندربایت، اپن بایت یا شلوغی دندان نیز شناخته می‌شود.

سایر علائم این بیماری عبارت‌اند از:

• تغییر ظاهر صورت
• گازگرفتن مکرر گونه‌های داخلی یا زبان
• ناراحتی هنگام جویدن یا گازگرفتن
• تنفس از طریق دهان
• مشکلات گفتاری

ناهماهنگی معمولاً با بریس‌ها و سایر مراقبت‌های ارتودنسی درمان می‌شود.

منتوپلاستی چیست؟

سندرم درد میوفاشیال

سندرم درد میوفاشیال (MPS)، باعث درد مزمن در سیستم اسکلتی عضلانی می‌شود. MPS در فک، می‌تواند باعث ترکیدن فک شود.

افراد مبتلا به MPS نقاط ماشه‌ای یا نقاط حساس دارند. این نقاط ماشه‌ای هنگام اعمال فشار باعث درد می‌شوند. فردی که MPS دارد، ممکن است این موارد را داشته باشد:

• دردی که با کشیدگی یا کشش عضله بدتر می‌شود
• دردی که بعد از یک هفته بهتر نمی‌شود
• گره‌های دردناک در عضلات
• دامنه حرکتی کمتر در ناحیه آسیب‌دیده
• اختلالات خلقی و خواب

درد فک | علائم، علل و درمان

آپنه خواب

ترکیدن فک می‌تواند هم در اثر آپنه انسدادی خواب (OSA) و هم آپنه مرکزی خواب (CSA) ایجاد شود. OSA باعث می‌شود که فرد در طول چرخه خواب خود به دلیل تنگی گلو به طور غیرارادی نفس خود را متوقف کند. جریان هوای محدود میزان هوای ورودی به ریه‌ها را محدود می‌کند. این باعث می‌شود که فرد از خواب بیدار شود تا بتواند نفس خود را بگیرد.

سایر علائم OSA عبارت‌اند از:

• خرناس
• خواب‌آلودگی در طول روز
• سردرد
• افسردگی
• تورم پا

در افرادی که CSA دارند، تنفس دوره‌ای در طول خواب متوقف می‌شود؛ زیرا مغز به طور دقیق به ماهیچه‌ها سیگنال نمی‌دهد. افراد مبتلا به CSA ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

• مشکل در بلع
• تغییر در الگوهای گفتار و صدا
• ضعف عمومی

استفاده از دستگاه CPAP (سی پپ)، رایج‌ترین درمان برای آپنه خواب است.

عفونت

عفونت غدد بزاقی می‌تواند منجر به TMJ و ترکیدن فک و سایر علائم شود. عفونت می‌تواند در موارد زیر وجود داشته باشد:

• غدد پاروتید داخل هر گونه
• غدد زیر فکی درست زیر استخوان فک
• غدد زیر زبانی که در زیر زبان شما قرار دارند

ممکن است نتوانید دهان خود را به طور کامل باز کنید که می‌تواند باعث ترکیدن شود. همچنین ممکن است موارد زیر را داشته باشید:

• چرک در دهان
• دهان خشک
• درد صورت
• طعم بد در دهان
• تورم صورت و گردن

عفونت غدد بزاقی باید فوراً درمان شود.

تومور

یک تومور که می‌تواند منجر به سرطان دهان شود، می‌تواند فک را تحت‌تأثیر قرار دهد. تومورها می‌توانند در موارد زیر ایجاد شوند:

• لب
• زبان
• گونه
• لثه‌ها
• کف دهان
• کام سخت و نرم

هنگامی که تومور با حرکت فک تداخل می‌کند، ممکن است با ترکیدن فک مواجه شوید.

علائم سرطان دهان عبارت‌اند از:

• زخم روی لب یا دهان
• لق شدن دندان‌ها
• مشکل در پوشیدن دندان‌مصنوعی
• گوش‌درد که فروکش نمی‌کند
• یک توده در گردن
• کاهش وزن چشمگیر

آیا باید برای کلیک‌کردن فکم تحت درمان قرار بگیرم؟

درحالی‌که کلیک‌کردن فک می‌تواند کمی عجیب باشد؛ اما برای اکثر مردم، این وضعیت مشکلی ندارد. درصورتی‌که هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، باید با دندانپزشک صحبت کنید:

• کلیک دردناک است
• فک شما حساس است
• صورت ورم‌کرده
• در باز کردن دهان خود مشکل دارید
• فک شما در جای خود قفل می‌شود
• سردرد، دندان‌درد، گردن درد یا گوش‌درد دارید

چگونه صدای کلیک فک را متوقف کنیم؟

اگر از هر یک از مشکلات ذکر شده در بالا رنج می‌برید، مانند درد فک، مشکل در باز کردن دهان یا مشکل در جویدن، اکیداً توصیه می‌کنیم که با دندانپزشک خود در مورد این مشکل صحبت کنید؛ آنها می‌توانند به تشخیص مشکل و توصیه درمان‌های بالقوه کمک کنند.

درمان‌های پزشکی برای کلیک فک

دندانپزشک می‌تواند به چند روش کمک کند:

• تشخیص دندانپزشکی: دندانپزشک ممکن است از شما بخواهد که برای معاینه دندان‌ها و فک خود رادیوگرافی بگیرید. این می‌تواند به آنها کمک کند تا آسیب‌های فک یا مال‌اکلوژن دندان مانند اوربایت مشکل‌ساز را شناسایی کنند.
• جراحی TMJ : به‌عنوان آخرین راه‌حل و پس از اتمام درمان‌های بالقوه، دندانپزشک شما ممکن است جراحی TMJ را برای بازسازی فک شما توصیه کند.
  

اگر دندانپزشک معتقد است که این موضوع خارج از حوزه کاری او است، ممکن است شما را به یک پزشک یا دندانپزشک دیگری ارجاع دهد که می‌تواند درمان‌های جایگزین را توصیه کند. هنگام تشخیص این مشکل، پزشک ممکن است از شما بخواهد که سی‌تی‌اسکن را تکمیل کنید تا تصاویر دقیقی از استخوان‌هایی که مفاصل گیجگاهی فکی شما را تشکیل می‌دهند ارائه دهید. آنها همچنین ممکن است اسکن MRI را توصیه کنند که می‌تواند مشکلات دیسک مفصل یا بافت اطراف آن را نشان دهد. این تکنیک‌ها می‌تواند آنها را به یک راه‌حل مؤثر هدایت کند، مانند:

• تزریق نقطه ماشه‌ای: پزشک یک عامل بی‌حس‌کننده را به عضلات صورت تزریق می‌کند تا گردش خون را بهبود داده و تنش عضلانی و حساسیت را کاهش دهد.
• امواج رادیویی درمانی: دستگاه Rife یا ابزار دیگری برای ارسال امواج رادیویی، از طریق مفاصل گیجگاهی فکی و بافت‌های اطراف استفاده می‌شود که می‌تواند به افزایش جریان خون در ناحیه و کاهش درد کمک کند.
• تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS): یک پالس الکتریکی با استفاده از دستگاه TENS به مفاصل گیجگاهی فکی شما فرستاده می‌شود که می‌تواند ماهیچه‌های شما را شل کرده و ترشح اندورفین را تحریک کند که درد فک را کاهش می‌دهد.

آیا جراحی فک، ارزش ریسک کردن دارد؟

درمان‌های خانگی برای کلیک‌کردن فک

اگر کلیک‌کردن فک شما به‌اندازه کافی برای درمان، دردناک به نظر نمی‌رسد یا یک متخصص پزشکی تایید کرده است که این یک مشکل بزرگ نیست، درمان‌های خانگی زیادی وجود دارد که می‌تواند به کاهش درد کمک کند. این شامل:

• تمرینات TMJ: برخی از تمرینات کلیک‌کردن فک، می‌تواند به کاهش صدای کلیک و درد فک کمک کند. ورزش‌های زیادی مانند ماهی قرمز، چانه‌زدن، مقاومت در برابر باز شدن دهان و موارد دیگر وجود دارد.
• بسته‌های یخ یا گرما: دمای گرم یا سرد، می‌تواند به شل‌شدن عضلات اطراف مفاصل گیجگاهی فکی شما کمک کند که به کاهش درد منجر می‌شود.
• داروهای ضدالتهاب: ایبوپروفن، آسپرین و برخی شل‌کننده‌های عضلانی، می‌توانند التهاب عضلات صورت و مفاصل گیجگاهی فکی را کاهش دهند که از تحریک اعصاب جلوگیری کرده و درد را کاهش می‌دهد.
• غذاهای نرم بخورید: غذاهای سفت مانند استیک، سیب، آجیل و نان خرد شده، به مفاصل فک ما فشار می‌آورند و می‌توانند دردناک باشند. سعی کنید از غذاهای نرم؛ مانند اسموتی، سیب‌زمینی، تخم‌مرغ و ماهی استفاده کنید تا علائم TMJ خود را کاهش دهید.
• در شب از محافظ دندان استفاده کنید: اگر دندان‌قروچه دارید، این می‌تواند یکی از دلایل اصلی صدازدن و درد فک باشد. یک گارد دندان می‌تواند به کاهش این مشکل کمک کند.
• وضعیت بدن خود را بهبود بخشید: اگر در حالت طبیعی، سر شما کمی بیش از حد روبه‌جلو باشد، می‌تواند باعث TMD شود و بهبود کل وضعیت بدن (از جمله کمر و شانه‌ها) می‌تواند به رفع مشکل کمک کند. همچنین ممکن است برای کمک، به یک فیزیوتراپ مراجعه کنید؛ زیرا رفع وضعیت بدنی نامناسب، ممکن است سخت باشد.
• تمرینات آرامش‌بخش: استرس باعث می‌شود ماهیچه‌های خود را منقبض کنیم که در نهایت سفت و گره می‌خورند. اگر استرس زیادی در زندگی شما وجود دارد و برای رفع علت اصلی آن تلاش می‌کنید، انجام کاری آرامش‌بخش می‌تواند تنش را در فک شما کاهش داده و درد ناشی از TMJ را تسکین دهد. می‌توانید یکی از موارد زیر را امتحان کنید:
  • مدیتیشن ذهن‌آگاهی
  • نفس عمیق
  • ماساژگرفتن
  • گرفتن حمام گرم
  • رفتن برای دویدن
  • گوش‌دادن به موسیقی آرامش‌بخش

خطرات احتمالی عدم درمان کلیک فک چیست؟

در بیشتر مواقع، افتادن فک از علائم TMD است. در صورت عدم درمان، TMD می‌تواند به طور دائم به فک شما آسیب برساند.

آیا می‌توانم از صدای کلیک فک جلوگیری کنم؟

کارهای زیادی نمی‌توانید برای جلوگیری از افتادن فک در وهله اول انجام دهید؛ به‌خصوص اگر در نتیجه ناهنجاری‌های اسکلتی باشد. اما برای کاهش این خطر در نتیجه دندان‌قروچه، سعی کنید به خودتان آموزش دهید که دندان‌های خود را کمی از هم دورنگه دارید، مگر اینکه در حال غذاخوردن، قورت‌دادن یا صحبت‌کردن باشید. آرام نگه‌داشتن فک و استراحت، ممکن است به شما در جلوگیری از مشکلاتی مانند TMD کمک کند.

چه زمانی باید به متخصص دهان، فک و صورت یا یک دندانپزشک، مراجعه کنم؟

اگر هنگام خمیازه‌کشیدن، فک شما می‌ترکد، احتمالاً نگران‌کننده نیست؛ مگر اینکه درد داشته باشید. اما شما باید یک قرار ملاقات با دندانپزشک یا متخصص دهان، فک و صورت داشته باشید اگر:

• درد یا حساسیت فک دارید که از بین نمی‌رود.
• شما نمی‌توانید فک خود را به طور کامل ببندید.
• هنگام جویدن فک شما می‌ترکد.

اگر فک شما از جای خود خارج شد، باید فوراً به دنبال درمان پزشکی باشید. هرگز سعی نکنید به‌تنهایی فک خود را به‌جای خود بازگردانید.

آیا ترکیدن فک از بین خواهد رفت؟

ازآنجایی‌که کلیک‌کردن فک اغلب یک علامت TMD است، معمولاً با درمان از بین می‌رود.

چرا فک من روی یک طرف کلیک می‌کند؟

هنگامی که فک شما کلیک می‌کند یا می‌پرد، معمولاً نشانه TMD است. اختلالات TMJ شما می‌تواند در یک یا هر دو طرف صورت، رخ دهد.

چرا فکم تکان می‌خورد اما درد نمی‌کند؟

اگر فک شما فقط زمانی که خمیازه می‌کشید یا دهانتان را کاملاً باز می‌کنید می‌ترکد، احتمالاً به دلیل کشیدگی بیش از حد موقتی فک شما است. این معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست، به‌خصوص اگر دردی وجود نداشته باشد.

حتی اگر ناراحتی یکی از علائم رایج TMD است، مهم است که بدانید برخی از افراد مبتلا به ترکیدن فک، هرگز دچار درد نمی‌شوند. اگر هنگام غذاخوردن یا صحبت‌کردن، فک‌هایتان ترک می‌خورد، حتی اگر درد ندارید، باید به پزشک مراجعه کنید.

یادداشتی از دکتر آرش گلستانه متخصص دهان، فک و صورت اصفهان

ترکیدن فک یا کلیک‌کردن فک، یکی از علائم رایج TMD است. بیشتر اوقات، این یک مشکل موقتی است که با درمان برطرف می‌شود. اگر فک‌هایی دارید که کلیک می‌کنند، با ما در ارتباط باشید. درمان مشکل زمینه‌ای، می‌تواند به توقف ترکیدن فک و کاهش درد ناشی از آن کمک کند.

منابع:

www.my.clevelandclinic.org
www.healthline.com