پوسیدگی دندان + علل + راه های درمان

پوسیدگی دندان باعث ازبین‌رفتن مینای دندان می‌شود که سطح سخت خارجی دندان است. همان‌طور که پوسیدگی دندان پیشرفت می‌کند، می‌تواند به لایه‌های عمیق‌تر دندان حمله کرده و منجر به ایجاد حفره شود. درمان‌ها می‌تواند شامل فلوراید، پر کردن، روکش و موارد دیگر باشد.
اگر فردی برای پوسیدگی دندان درمان نشود، می‌تواند منجر به مشکلات بیشتری در دندان‌ها و دهان شود. بااین‌حال، برخی از درمان‌ها می‌توانند به جلوگیری یا توقف گسترش پوسیدگی دندان کمک کنند.
این مقاله از سایت دکتر آرش گلستانه در اصفهان، به علل، علائم و درمان‌های پوسیدگی دندان می‌پردازد.

پوسیدگی دندان چیست؟

فرد مبتلا به پوسیدگی دندان ممکن است به غذاها و نوشیدنی‌های شیرین، گرم یا سرد حساسیت نشان دهد. پوسیدگی دندان که به‌عنوان پوسیدگی یا حفره دندان نیز شناخته می‌شود، بیماری است که باعث ازبین‌رفتن مینای دندان می‌شود. هنگامی که پوسیدگی دندان مینای دندان را فرسایش می‌دهد، حفره‌ها شروع به تشکیل می‌کنند.

طبق انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA)، یک‌دندان از سه‌لایه تشکیل شده است:

• مینا: مینا لایه بیرونی سختی است که از لایه‌های داخلی دندان محافظت می‌کند. مینای دندان فاقد سلول‌های زنده است و سخت‌ترین ساختار بدن انسان است.
• عاج: عاج دومین لایه دندان است. هنگامی که مینای دندان آسیب می‌بیند، ممکن است عاج را در معرض دید قرار دهد. لوله‌های کوچک درون عاج به غذای سردوگرم اجازه می‌دهد تا اعصاب دندان را تحریک کند. تحریک این اعصاب می‌تواند باعث ایجاد درد و حساسیت در دندان شود.
• پالپ: پالپ مرکز دندان است. پالپ حاوی رگ‌های خونی، اعصاب و بافت هم‌بند است.

پوسیدگی دندان می‌تواند در درجات مختلفی از شدت رخ دهد. آسیب ناشی از پوسیدگی دندان می‌تواند از سایش مینای دندان تا آبسه‌های دردناک در پالپ دندان متغیر باشد.

انواع حفره‌های پوسیدگی

پوسیدگی‌ها می‌توانند روی هر سطح دندانی شروع شوند. در اینجا انواع رایج حفره‌ها و محل ایجاد آنها آورده شده است:

• سطح صاف: این حفره با رشد آهسته مینای دندان را حل می‌کند. با رعایت بهداشت دهان و دندان می‌توانید از آن پیشگیری کنید – و گاهی اوقات آن را معکوس کنید. افراد ۲۰ساله اغلب به این شکل از پوسیدگی دندان بین دندان‌های خود مبتلا می‌شوند.
• پوسیدگی حفره و شقاق: حفره‌هایی در قسمت بالایی سطح جویدنی دندان شما ایجاد می‌شود. پوسیدگی همچنین می‌تواند روی قسمت جلوی دندان‌های عقب شما تأثیر بگذارد. پوسیدگی حفره و شکاف معمولاً در سال‌های نوجوانی شروع می‌شود و به‌سرعت پیشرفت می‌کند.
• پوسیدگی ریشه: بزرگسالانی که لثه‌هایشان تحلیل رفته بیشتر مستعد پوسیدگی ریشه هستند. تحلیل‌رفتن لثه ریشه دندان شما را در معرض پلاک و اسید دهان قرار می‌دهد. پیشگیری و درمان پوسیدگی ریشه مشکل است.

حفره‌ها (پوسیدگی دندان) چقدر شایع هستند؟

بیش از ۸۰ درصد از آمریکایی‌ها، تا زمانی که وارد اواسط ۳۰ سالگی می‌شوند حداقل یک حفره دارند. حفره‌ها یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن است که افراد در هر سنی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.

علائم پوسیدگی دندان

علائم پوسیدگی دندان بسته به‌شدت آسیب ایجاد شده می‌تواند متفاوت باشد.

بر اساس منبع مورداعتماد مؤسسه ملی تحقیقات دندانپزشکی و جمجمه (NIDCR)، برخی از افراد در مراحل اولیه پوسیدگی دندان، ممکن است هیچ علامتی احساس نکنند.

بااین‌حال، با پیشرفت پوسیدگی دندان، فرد ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

• حساسیت دندان به غذاهای شیرین، گرم یا سرد
• درد مداوم دندان
• لکه‌های سفید یا تیره روی دندان‌ها
• بوی بد دهان
• شل و آزادشدن قسمت پرشده قبلی دندان
• حفره‌های دندان
• مواد غذایی که اغلب در دندان، گیر می‌کنند
• مشکل در گازگرفتن برخی غذاها
• آبسه روی دندان که باعث درد، تورم صورت یا تب می‌شود

مراحل پوسیدگی دندان

پوسیدگی‌ها می‌توانند تمام لایه‌های دندان شما را تحت‌تأثیر قرار دهند.

پنج مرحله اصلی پوسیدگی دندان وجود دارد:

 دمینرالیزاسیون

در مرحله اول، ممکن است متوجه لکه‌های کوچک، سفید و گچی روی دندان خود شوید. این به دلیل تجزیه مواد معدنی در مینای دندان شما است.

پوسیدگی مینا

در صورت عدم درمان، پوسیدگی دندان پیشرفت می‌کند و به شکستن مینای دندان ادامه می‌دهد. در این مرحله، حفره‌ها (سوراخ‌ها) ممکن است قابل توجه شوند. لکه‌های سفید ممکن است به رنگ قهوه‌ای روشن تبدیل شوند.

پوسیدگی عاج

عاج لایه‌ای است که درست زیر مینای دندان شما قرار دارد. خیلی نرم‌تر از مینای دندان شماست؛ بنابراین، هنگامی که پلاک‌ها و باکتری‌ها به این لایه می‌رسند، حفره‌ها سریع‌تر تشکیل می‌شوند. در این مرحله ممکن است متوجه حساسیت دندان شوید. لکه‌های روی دندان شما نیز ممکن است به قهوه‌ای تیره تبدیل شوند.

آسیب پالپ

پالپ دندان شما داخلی‌ترین لایه دندان شما است. حاوی اعصاب و رگ‌های خونی است که مواد مغذی را حمل می‌کند و دندان شما را زنده نگه می‌دارد. هنگامی که حفره‌ها به پالپ شما می‌رسند، ممکن است احساس درد کنید. همچنین ممکن است متوجه قرمزی و تورم در لثه‌های اطراف دندان خود شوید. لکه‌های روی دندان شما ممکن است قهوه‌ای تیره یا سیاه شود.

آبسه دندان

در صورت عدم درمان، حفره عمیق می‌تواند باعث عفونت شود. این منجر به ایجاد یک بافت چرکی می‌شود که در نوک ریشه دندان شما (آبسه پری آپیکال) ایجاد می‌شود. علائم ممکن است شامل دردی باشد که به فک یا صورت شما تابیده می‌شود. همچنین ممکن است دچار تورم صورت و تورم غدد لنفاوی در گردن خود شوید. در این مرحله، آبسه دندان می‌تواند به بافت‌های اطراف و سایر نواحی بدن شما گسترش یابد. در موارد نادر، عفونت حتی می‌تواند به مغز یا جریان خون شما (سپسیس) سرایت کنند.

علل پوسیدگی دندان

مقاله‌ای در مجله انجمن دندانپزشکی آمریکا (JADA) بیان می‌کند که پوسیدگی دندان به دلیل تجمع پلاک روی دندان رخ می‌دهد.

پلاک یک‌لایه چسبنده باکتری است که روی دندان‌ها تشکیل می‌شود. هنگامی که فرد غذای شیرین یا نشاسته‌ای می‌خورد، باکتری‌های موجود در پلاک اسیدهایی تولید می‌کنند که به مینای دندان حمله می‌کنند. باگذشت زمان، این اسیدها مواد معدنی را از دندان خارج می‌کنند، مینای دندان را فرسایش می‌دهند و باعث پوسیدگی دندان و در نهایت ایجاد حفره می‌شوند.

پوسیدگی دندان می‌تواند افراد در هر سنی را تحت‌تأثیر قرار دهد. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) تخمین می‌زند که حدود ۲۰ درصد از کودکان ۵ تا ۱۱ساله حداقل یک‌دندان پوسیده درمان نشده دارند.

افراد مسن ممکن است دچار تحلیل لثه شوند، جایی که لثه‌ها از دندان جدا می‌شوند و ریشه دندان نمایان می‌شود.

آیا پوسیدگی دندان مسری است؟

باکتری‌هایی که باعث ایجاد حفره می‌شوند می‌توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. به نوبه خود، هر گونه باکتری که از شخص دیگری دریافت می‌کنید (مثلاً از بوسیدن) می‌تواند به‌مرورزمان منجر به پوسیدگی دندان و سایر مشکلات سلامت دهان شود.

دندانپزشک می‌تواند بسته به‌شدت پوسیدگی دندان، درمان را برای فرد مبتلا به پوسیدگی توصیه کند.

چه کسی ممکن است دچار پوسیدگی دندان شود؟

پوسیدگی دندان می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد، اگرچه پوسیدگی در کودکان شایع‌تر است. این به این دلیل است که بسیاری از کودکان به‌اندازه کافی به‌درستی یا منظم مسواک نمی‌زنند و تمایل به مصرف بیشتر غذاها و نوشیدنی‌های شیرین دارند.

بسیاری از بزرگسالان نیز دچار پوسیدگی می‌شوند. گاهی اوقات، پوسیدگی جدید در اطراف لبه‌های حفره‌های درمان شده در دوران کودکی ایجاد می‌شود. بزرگسالان نیز بیشتر احتمال دارد که لثه‌هایشان عقب رفته باشد. این وضعیت ریشه دندان شما را در معرض پلاک قرار می‌دهد که می‌تواند باعث ایجاد حفره شود و ممکن است نیاز به جراحی لثه داشته باشید.

افرادی که شانس بیشتری برای ایجاد پوسیدگی دندان دارند:

• دهان خشکی دارند
• به دلیل ژنتیک یا بیماری مینای ضعیفی دارند
• دندان‌های خود را دو بار در روز با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک نمی‌زنند
• یک اختلال خوردن مانند بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی دارند
• رفلاکس معده به مری را تجربه کرده‌اند که به‌عنوان رفلاکس اسید یا GERD نیز شناخته می‌شود
• عادات غذایی نامناسب مثل مصرف زیاد شیرینی

درمان پوسیدگی دندان

درمان‌های فلوراید در مراحل اولیه

فلوراید یک ماده معدنی است که می‌تواند به تقویت مینای دندان کمک کند. دندانپزشک می‌تواند از فلوراید به اشکال مختلف برای جلوگیری و حتی ترمیم آسیب‌های ناشی از پوسیدگی دندان استفاده کند. دندانپزشک می‌تواند فلوراید تراپی حرفه‌ای را مستقیماً روی دندان‌ها اعمال کند. این درمان‌های فلوراید معمولاً سریع هستند و فقط چند دقیقه طول می‌کشد. فلوراید به شکل ژل، لاک، فوم یا محلول است.

پر کردن

هنگامی که حفره‌ها از پوسیدگی دندان ایجاد می‌شوند، پر کردن دندان می‌تواند یک گزینه درمانی باشد. پس از سوراخ‌کردن دندان برای ازبین‌بردن پوسیدگی، دندانپزشک حفره را طوری شکل می‌دهد که با پرکردگی مناسب باشد. سپس دندانپزشک با استفاده از موادی مانند آمالگام یا کامپوزیت، حفره را پر می‌کند.

ارجحیت کامپوزیت بر آمالگام

تاج‌ها

به گفته ADA، حفره‌های بزرگ‌تری که به دلیل پوسیدگی دندان ایجاد می‌شوند، ممکن است به‌جای پر کردن، به روکش نیاز داشته باشند. برای قراردادن روکش، دندانپزشک ابتدا قسمت بیرونی دندان و همچنین هرگونه پوسیدگی را برمی‌دارد. دندانپزشک از دندان قالب می‌گیرد و تاج موقتی را تا زمانی که روکش دائمی برای نصب آماده شود، قرار می‌دهد (معمولاً ۱ تا ۲ هفته بعد).

عصب کشی دندان

دندانپزشک می‌تواند برای جلوگیری از نیاز به کشیدن زمانی که پالپ دندان آسیب‌دیده است، عصب‌کشی را انجام دهد. طبق گفته انجمن متخصصان اندودنتیست آمریکا (AAE)، دندانپزشک ابتدا دندان را قبل از برداشتن پالپ بی حس می‌کند. سپس کانال ریشه داخل دندان را تمیز کرده و شکل می‌دهند.

دندانپزشک همچنین ممکن است دارو را در دندان برای خلاص‌شدن از شر هر گونه باکتری قرار دهد. سپس دندانپزشک کانال‌های ریشه را با یک ماده لاستیک مانند پر می‌کند و یک تاج یا پرکننده روی دندان قرار می‌دهد تا آن را ترمیم و تقویت کند.

10 دلیل برای جایگزینی دندان

کشیدن دندان

اگر پوسیدگی دندان آسیب شدیدی ایجاد کرده باشد، دندانپزشک ممکن است کشیدن دندان را به فرد توصیه کند. دندانپزشک ابتدا دندان آسیب‌دیده را بی حس می‌کند. پس از برداشتن دندان، دندانپزشک یک رژیم پس از کشیدن دندان را توصیه می‌کند.

فرد ممکن است پس از کشیدن دندان متوجه تورم یا درد شود که طبیعی است. بااین‌حال، اگر فردی متوجه هر یک از علائم زیر شد، باید فوراً با دندانپزشک تماس بگیرد یا به پزشک مراجعه کند:

• تب
• حالت تهوع
• استفراغ
• درد شدید، تورم یا خونریزی
• دردی که باگذشت زمان افزایش می‌یابد

آیا پوسیدگی خودبه‌خود رفع می‌شود؟

به گفته منبع NIDCRTrusted، پوسیدگی دندان، اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، برگشت‌پذیر است.

بااین‌حال، زمانی که مینای دندان مواد معدنی زیادی را ازدست‌داده و دندان دارای حفره است، قادر به ترمیم خود نیست. دندانپزشک می‌تواند آسیب را درمان کرده و از گسترش بیشتر آن جلوگیری کند. فرد می‌تواند با کاهش مصرف غذاهای شیرین و نشاسته‌ای و رعایت بهداشت دهان و دندان، پوسیدگی دندان را معکوس کند.

تشخیص پوسیدگی دندان

فردی که مشکوک به پوسیدگی دندان است باید به دندانپزشک مراجعه کند. دندانپزشک ممکن است در مورد هر درد یا علائمی از فرد سؤال بپرسد. دندانپزشک همچنین ممکن است از دهان عکس اشعه ایکس بگیرد تا هر حفره‌ای را تشخیص دهد. هنگامی که دندانپزشک پوسیدگی دندان را تشخیص داد، در مورد گزینه‌های درمانی بیشتر صحبت خواهد کرد.

عوارض پوسیدگی دندان

منبع NIDCRTrusted توجه داشته باشد که بدون درمان، پوسیدگی دندان می‌تواند منجر به مشکلات مختلفی شود، مانند:

• درد دندان
• عفونت
• ازدست‌دادن دندان
• آبسه‌ها

دکتر آرش گلستانه: آبسه‌ها می‌توانند باعث عفونت‌های بالقوه تهدیدکننده زندگی مانند سپسیس شوند.

فردی که علائم زیر را دارد باید فوراً با دندانپزشک خود تماس بگیرد:

• تب
• درد دندان
• حساسیت دندان به سرما و گرما
• لثه‌های متورم
• غدد لنفاوی متورم در گردن
• فک متورم

آبسه همچنین می‌تواند باعث موارد زیر شود:

• بوی بد دهان
• طعم ناخوشایند در دهان
• دردی که به گوش، فک و گردن گسترش می‌یابد

دندان‌درد ممکن است هنگام درازکشیدن نیز بدتر شود و ممکن است فرد را در شب از خواب بیدار کند.

جلوگیری از پوسیدگی دندان

ADA توصیه می‌کند که افراد می‌توانند از طریق موارد زیر از پوسیدگی دندان جلوگیری کنند یا آن را متوقف کنند:

• مسواک‌زدن دو بار در روز با خمیردندان حاوی فلوراید
• محدود کردن میان‌وعده
• خوردن وعده‌های غذایی سالم و مغذی
• سؤال از دندانپزشک در مورد مکمل‌های فلوراید
• مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینه

اگر پوسیدگی دندان درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟

هنگامی که پوسیدگی دندان برای مدت طولانی درمان نشود، می‌توانید بخش زیادی از دندان خود را از دست بدهید و نیاز به کشیدن دندان داشته باشید. پوسیدگی پیشرفته دندان، می‌تواند منجر به عفونت شدید داخل دندان و زیر لثه شما (آبسه دندان) شده و می‌تواند در سراسر بدن شما پخش شود. به‌ندرت، عفونت ناشی از آبسه دندان، می‌تواند کشنده باشد.

کنده شدن  دندان

چشم‌انداز افراد مبتلا به پوسیدگی چیست؟

اکثر افراد مبتلا به پوسیدگی، هیچ مشکل طولانی‌مدتی را تجربه نمی‌کنند. ازآنجایی‌که حفره‌ها به‌کندی ایجاد می‌شوند، انجام معاینات منظم دندانپزشکی بسیار مهم است. فلوراید تراپی می‌تواند پوسیدگی دندان را در مراحل اولیه آن متوقف کند. هنگامی که پوسیدگی دندان به سمت ریشه پیش رفت، خطر ازدست‌دادن دندان یا ایجاد یک آبسه دردناک (عفونت)، وجود دارد.

دندانپزشکی آرامش بخش تحت بیهوشی در اصفهان

چه زمانی به دندانپزشک مراجعه کنیم؟

فردی که هر گونه درد یا ناراحتی از دندان‌های خود را تجربه می‌کند باید با دندانپزشک خود تماس بگیرد. همچنین فرد باید به طور مرتب برای معاینه به دندانپزشک خود مراجعه کند تا از پوسیدگی جلوگیری کند.

اگر موارد زیر را دارید باید با دندانپزشک وقت ملاقات بگذارید:

• خونریزی لثه.
• مشکل در جویدن.
• علائم عفونت
• صورت متورم.
• دندان‌درد یا درد دهان.

چه سؤالاتی باید از دندانپزشکم بپرسم؟

در اینجا چند سؤال وجود دارد که ممکن است بخواهید از دندانپزشک خود بپرسید:

• چرا من دچار پوسیدگی دندان شدم؟
• بهترین درمان برای پوسیدگی دندان چیست؟
• چه اقداماتی می‌توانم برای کاهش خطر ابتلا به حفره‌های بیشتر انجام دهم؟
• چه محصولاتی را برای سلامت دهان و دندان، توصیه می‌کنید؟

یادداشتی از مطب دندانپزشکی دکتر آرش گلستانه

اگر نشانه‌هایی از پوسیدگی دندان دارید، برای مراجعه به دندانپزشک، دریغ نکنید. آنها دندان شما را بررسی کرده و بهترین روش را توصیه می‌کنند. اگر پوسیدگی دندان را در مراحل اولیه تشخیص دهید، ممکن است حتی نیازی به پر کردن دندان نداشته باشید. به همین دلیل بسیار مهم است که فوراً به دنبال درمان باشید.

ویزیت‌های دندانپزشکی می‌تواند استرس‌زا باشد، به‌خصوص زمانی که نمی‌دانید قرار است چه اتفاقی بیفتد. اما مراقبت با ارائه‌دهنده‌ای که به آن اعتماد دارید می‌تواند ترس ناشی از نشستن روی صندلی دندانپزشکی را از بین ببرد. دندانپزشک نکاتی را برای مسواک‌زدن و نخ دندان کشیدن به شما می‌آموزد که می‌تواند به شما کمک کند از حفره‌های جدید جلوگیری کنید و برای سال‌های آینده با خیالی راحت لبخند بزنید.

عوارض احتمالی و مراقبت های لازم پس از جراحی دندان